İçinde düşük oranda magnezyum elementi bulunan bakır-magnezyum alaşımlı teller iyi elektrik iletkenliğinin yanı sıra mükemmel mekanik özellikler sergilemektedir. Saf bakırla karşılaştırıldığında, soğuk şekillendirilmiş bakır-magnezyum alaşımlı teller, önemli ölçüde daha yüksek mukavemet, daha iyi yumuşama performansı ve ters eğilme gerilmeleri altında çok daha iyi davranış göstermektedir. Bu çalışmada, otomotiv kablo uygulamaları için CuMg alaşımlı iletken tel üretimi yapılmıştır. Döküm için grafit potalı ocak teknolojisi kullanılarak CuMg0.2 alaşımlı bakır filmaşin üretimi gerçekleştirilmiştir. Döküm hattından çıkan filmaşin shaving prosesinden geçirildikten sonra sürekli ekstrüzyonla şekil verme (konform) prosesinden geçirilmiştir. Konformdan çıkan filmaşin tel çekme prosesi ile 0.155 mm çapa çekilmiştir. 7X0.155 mm çoktelli olarak çekilen teller büküm prosesi ile 7/0.155 mm nihai bükülü iletken haline getirilmiştir. CuMg0.2 alaşımlı tellerin döküm, shaving, konform, tel çekme ve büküm prosesleri sonrası değişen mekanik ve elektriksel özellikleri incelenmiştir. CuMg0.2 alaşımlı tellerin mekanik özelliklerin belirlenmesi için çekme dayanım testi, elektriksel iletkenliğin belirlenmesi için direnç ölçümü ve iletkenlik hesabı yapılmıştır. Döküm sonrası kopma mukavemeti yaklaşık 196 MPa olan CuMg0.2 alaşımlı filmaşinin shaving sonrası kopma mukavemeti 322 MPa, konform sonrası kopma mukavemeti 243 MPa ve tel çekme sonrası 824 MPa olarak ölçülmüştür. Kopma uzama değeri döküm sonrası %48,2 ölçülmüş ve shaving, konform, tel çekme ve büküm prosesleri sonrası sırasıyla %6,2, %29,8, %1 ve %1 ölçülmüştür. Elektriksel iletkenlik değeri döküm sonrası 53,65 m/Ohm/mm² ölçülmüş olup nihai üründe iletkenlik yaklaşık %12 oranında düşerek 47,29 m/Ohm/mm²’e ölçülmüştür. Sonuçlar incelendiğinde konform prosesinin CuMg alaşımlı telin mekanik özelliklerine önemli ölçüde etki ettiği ve elektriksel iletkenliğin soğuk şekillendirme süreçlerinden sonra düştüğü görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Bakır, Magnezyum, Alaşım, Döküm, Shaving, Konform, Otomotiv
|
