Hava taþýtlarý tasarýmýnda aðýrlýk azaltýmý konusu, düþük yakýt tüketimi ve yüksek manevra kabiliyetine ulaþabilmek için her zaman en çok dikkat edilen unsurlarýn baþýnda gelmekle birlikte var olan hava araçlarýna ait parça tasarýmlarýnda malzeme daðýlýmýnýn en iyi þekilde saðlanabilmesi için optimizasyon yöntemleri kullanýlmaktadýr. Yapýsal optimizasyon çalýþmasýnýn hedefleri; aðýrlýðýn azaltýlmasý, gerilimin azaltýlmasý, rijiditenin artýrýlmasýdýr. Uçak kanat yapýsýnda bulunan ribler uçak airfoil yapýsýnýn bütünlüðünü saðlayýp, panel yüzeylerinin boyutlarýný kýrýcý etki yaratýp, panel boyutlarýný küçültüp, yüzeyin burkulma altýnda daha stabil hale gelmesini saðlamaktadýr. Genelde narin, ince yapýlar olarak var olan ribler, burkulma altýnda ciddi zorlanmalara maruz kalmakta ve yapýnýn boyutlandýrmasý burkulma analizleri sonucunda belirlenmektedir. Burkulma hasar modlarý 3 ana baþlýkta; eðilme burkulmasý, sýkýþtýrma burkulmasý ve kayma burkulmasý olarak incelenebilirler. Bu çalýþmada bu hasar modlarý altýnda tek tek farklý kalýnlýklarda aðýrlýk azaltma kapsamýyla birlikte delikler açýlarak, malzeme boþaltýlmasý saðlanarak aðýrlýk kýyaslamalarý yapýlmýþ ve deliklerin farklý konumlarda ve sayýda burkulma davranýþýna sunduðu katký katsayýlarla ortaya konmuþtur. Eigenvalue deðerleri kýyaslanarak kuvvetlendirilmiþ delik etkisi ve malzeme geometrisinde üretim yöntemleriyle birlikte bead denilen güçlendirmelerle yüzey düzleminde maruz kalýnan yükler altýnda davranýþýn nasýl deðiþtiði açýða çýkartýlmaya çalýþýlmýþtýr. Geleneksel olarak uçak yapýlarýnda kullanýlan Al – 2024 T42 serisi bu çalýþmada tercih edilmiþtir. Sonuç olarak yapýlan bu çalýþmalar, yapýsal optimizasyonun tasarým faaliyetlerinde ne kadar önemli olduðunun birer kanýtý niteliðindedir. (Bu çalýþma birinci sýrada yer alan yazarýn yüksek lisans tezinden üretilmiþtir)
Anahtar Kelimeler: Yapýsal optimizasyon, aðýrlýk azaltýlmasý, ribler, hasar modlarý, eigenvalue deðerleri
|
