Keywords:

Son yıllarda otomotiv sektöründe ürün kalite beklentilerinin artması ve hafifleştirme trendinden dolayı yüksek mukavemetli saclara ihtiyaç artmıştır. Yüksek mukavemetli sacların kullanılması malzeme şekillendirilebilirliğini güçleştirmiştir. Özellikle S355MC veya daha mukavemetli saclardan üretilen L geometri salıncaklarda şekillendirme proseslerinde boru bölgelerindeki malzeme formundan kaynaklı incelme ve yırtılmalarla sıkça karşılaşılmaktadır. Bu çalışmanın ana hedefi, S355MC malzemeden üretilen salıncakların yeni bir kalıplama prosesi ile üretilmesi ve bu prosesle incelme-yırtılma sorunlarının ortadan kaldırılmasıdır. Bu çalışmada L geometri salıncaklar için ilk olarak sac şekillendirmede bilinen kalıp tasarım yöntemleri kullanılmıştır. Bu yöntemler sonucunda sürtünme yüzeyi ve gerilmeler fazla olduğu için parçanın boru form bölgesinde yırtılmalar ve incelmeler görülmüştür. Boru form bölgesindeki şekil alma esnasında gerçekleşen gerilmeleri bir önceki operasyondan azaltılarak daha rahat bir form alabilecek seviyeye getirilmesi için tasarım yapılmıştır. İncelme ve yırtılma sorunlarının analiz ve simülasyonları için sonlu elemanlar analiz programı kullanılmıştır. Bu programda sorunların tespiti için maksimum hasar (Max. Failure) ve ŞSD (Şekillendirme Sınır Diyagramı (FLD))’lerden faydalanılmıştır. Bu grafiklerde majör ve minör gerinim parametreleri kullanılmıştır. Majör ve minör gerinim parametrelerinden elde edilen sonuçlara göre yeni kalıplama proses tasarımı yapılmıştır. Bu proseste ilk önce ilk tasarımdan farklı olarak parçayı baskı elemanları ile tutmadan rahatça şekil alabilmesini sağlayan clash kalıbı ile parçanın taban hattının ön formu verilmiştir. Daha sonraki operasyonda ise nihai form verilerek parça son şekline getirilmiştir. Çalışma sonucunda incelme miktarı %40 oranından %15 oranına kadar iyileştirilmiştir. Aynı zamanda 3 noktadan incelen parçada, tek noktadan %20 oranında incelme oluşmuştur. Bunun sonucunda sektörde üretilen salıncak parçalarda incelme ve yırtılma sorunlarının giderilmesi için standart kalıplama metotlarından çıkılarak, farklı operasyon adımlarının izlenmesi halinde incelme ve yırtılma sorunlarında iyileştirme yapabileceği tespit edilmiştir. Bundan sonraki adımda aynı proses tekniği L geometri benzer parçalarda kullanılarak önceki duruma göre iyileştirme sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler: Sac Şekillendirme, İncelme, Yırtılma, FLD, Kalıp Tasarımı, S355MC, Askı Kolu