Bu çalýþmada, yüksek hareket hýzýna sahip makine aksamlarý ve hareketli sistemlerde kullanýlan kaymalý yataklarýn aþýnma dirençlerinin iyileþtirilmesi, çalýþma performanslarýnýn artýrýlmasý amacýyla toz metalürjisi yöntemi ile üretilen kaymalý yatak malzemelerin modifikasyonlarý yapýlmýþtýr. Çalýþma sýrasýnda metalik matris olarak bakýr (Cu), kalay (Sn), çinko (Zn), elementleri kullanýlmýþtýr. Bunun yanýnda modifiye malzemesi olarak aðýrlýkça %0.25, 0.5, %1,%2 ve %4 silisyum karbür (SiC) seramik malzemesi ilave edilmiþtir. Çalýþma öncesinde kullanýlan toz malzemelerin karakterizasyonlarý gerçekleþtirilmiþtir. Kullanýlan metalik tozlarýn ortalama boyutlarý 40-80 mikron aralýðýnda iken SiC tozlarýnýn ortalama tane boyutu 12 mikron’dur. Bu çalýþmada üretilen numune tozlarýn homojen karýþýmý elde edebilmek için yüksek enerjili mekanik alaþýmlama cihazý kullanýlmýþtýr. Sinterleme öncesinde toz karýþýmlarý 400 Mpa/mm2 basýnç altýnda preslenmiþ ve atmosfer kontrollü fýrýnda 820 0C’de 2 saat süreyle sinterlenmiþtir. Sinterlenen numunelerin faz karakterizasyonlarý için XRD, mekanik mukavemetlerin tespiti için brinell sertlik yöntemi, mikroyapý analizlari için optik ve elektron mikroskobu(SEM) kullanýlmýþtýr. Yapýlan çalýþma sonucunda mekanik alaþýmlama ile metal matrisin homojen olarak daðýldýðý, SiC partiküllerin de yapýda kýsmi daðýlým gösterdiði tespit edilmiþtir. SiC miktarýndaki artýþla birlikte yatak malzemesinin aþýnma testi sonunda aþýnma direncinin arttýðý tespit edilmiþtir. Numuneler yüzeyinden alýnan aþýnma izlerinde SiC miktarý arttýkça aþýnma derinliðinin azaldýðý ve aþýnma direncinin arttýðý tespit edilmiþtir. Bunun yanýnda sürtünme katsayýlarýnda (COF) SiC miktarýnýn artýþýyla birlikte bir miktar artýþ tespit edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Toz metalurjisi, aþýnma, kaymalý yatak
|
