Bu çalışmada, sıcak şekillendirmeyle form verme yöntemi tanıtılarak, geleneksel soğuk sac şekillendirme tekniğine göre farklılıkları incelenecek, sıcak şekillendirmenin karmaşık ekipman yapısının getirdiği zorluklar ve proses parametrelerinin malzeme kalitesi ve çevrim süresine etkileri AutoformR7 ve CatiaV5 programları kullanılarak analiz edilecek ve kritik parametreler simülasyon yardımıyla optimize edilmeye çalışılacaktır.
Sıcak şekillendirme kalıp tasarım ve imalatı; soğuk şekillendirmeye göre daha karmaşık olması nedeniyle yüksek uzmanlık ve tecrübe gerektirmektedir. Analiz programlarının kullanımı ve hassasiyetinin gün geçtikçe artması bu anlamda kalıp imalatçılarına avantaj sağlamaktadır.
Sıcak şekillendirilmiş parçalar ile araç ağırlıklarının azaltılarak çevreye katkı sunulması; proses içerisinde malzeme ve enerji kullanımının en verimli şekilde kullanılmasıyla mümkün olabilmektedir. Bu da parça tasarımının; simülasyonda çıkan incelme, kırışıklık, katlanma, plastik deformasyon, faz dönüşümü, sertlik gibi değerlerin dikkate alınarak fizibil hale getirilmesi, kalıp imalatının çevrim süresi ve malzeme kaybını en aza indirgeyecek şekilde yapılmasıyla mümkündür.
Fırından yüksek sıcaklıklarda çıkan malzeme kalıp içerisine transfer edilmekte ve form verme işlemi sonrası hızlı soğumayla faz dönüşümü gerçekleşmektedir. Malzeme ile kalıp çelikleri arasında iletim yoluyla ısı transferi gerçekleşmektedir. Bu ısı, çeliklerin içerisinde bulunan soğutma kanalları yardımıyla dışarı atılmaktadır. Soğutma kanallarının optimizasyonu ısı transferini arttıracak ve üretimin çevrim süresinin azaltılmasına neden olacaktır.
Sıcak şekillendirme sonrası yüksek sertlik değerlerine ulaşan parçanın, kalıpçılıkta kullanılan konvansiyonel kesme yöntemleriyle yapılması mümkün olmamaktadır. Bu nedenle malzemenin sıcak şekillendirme öncesi; trim hatları Autoform yardımıyla optimize edilerek, açınım kalıplarında faz dönüşümüne uğramadan önce kesilmesi önem arz etmektedir. (Bu çalışma 1. sırada yer alan yazarın; “Sıcak Preslemeyle Şekil Verme Parametrelerinin Ürün Özelliklerine Etkilerinin Simülasyonla Belirlenmesi ve Kalıp Tasarım Optimizasyonu” tezinden üretilmiştir. ORCID ID: 0000-0003-2160-3479)
Anahtar Kelimeler: Sıcak Şekillendirme, Sac Metal Kalıp Tasarımı, 22MnB5, Autoform
|
