Soğuk şekillendirme, makine, otomotiv, elektronik ve havacılık başta olmak üzere birçok alanda yaygın kullanılan etkili sac metal şekillendirme işlemlerinden biridir. Soğuk şekillendirmede, sac malzeme hidrolik veya mekanik bir pres kullanılarak kalıp yardımıyla şekillendirilir. Bu yöntemle yüksek sac malzemelerde kesme, sıvama, form verme gibi işlemler hassas toleranslarda ve seri şekilde gerçekleştirilir. Bu üstün özelliklerinden dolayı soğuk şekillendirme üzerine birçok çalışma yapılmış ve uygulamaları birçok alanda görülebilmektedir. Preslerde ilk ayar (set-up) şekillendirme proseslerinin en çok zaman alan ve en masraflı aşamasıdır. Özellikle yeni ve özel parçalar için pres üzerinde deneme-yanılma yöntemi uygulandığı varsayıldığında önceden öngörülemeyen şekillendirme hataları ve kalıp kırılmaları ortaya çıkabilmektedir. Endüstride gelişmiş simülasyon programları ile olası şekillendirme ve kalıp problemleri önceden tespit edilebilmekte ve prototip üretim ile deney yapılmasına gerek kalmadan tasarım iyileştirmesi yaparak pres üzerinde karşılaşılabilinecek hatalar en aza indirgenebilmektedir. Bu sayede maliyet ve zaman kayıplarının önüne geçilmiş olunmaktadır.
Sonlu elemanlar yöntemi (SEY), günümüzde en uygun deney parametrelerini belirlemek için etkili bir araç olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Çalışmada sonlu elemanlar yöntemi olarak Simufact.forming programı kullanılmıştır. Prototip ürün çalışmasında, ürün gerekliliğinde bulunan soğuk şekillendirmeye uygun akma dayanımına sahip DC04 sac malzemesi kullanılmıştır. Sonlu elemanlar yöntemi ile simülasyon uygulamaları ile prototip üretim öncesi ürün ve kalıp doğrulama çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen simülasyon uygulamaları incelenip ürünün teknik resim toleransları ile karşılaştırma yapılarak üretim öncesi proses ve kalıp düzenlemeleri yapılmıştır. Ürün çıktıları incelendiğinde simülasyon sonuçlarından elde edilen verilerle yaklaşık %90 oranında eşleşme olduğu gözlemlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Soğuk Şekillendirme, Sonlu Elemanlar Yöntemi, Sac Sıvama
|
