Al-Si ötektik altý alaþýmlarýndan biri olan Al7Si0.3Mg alaþýmý (A356), sývý faz halindeki akýþ özelliði, ýsýl iþlem ve belirli eklentiler ile mekanik dayaným artýþý saðlanmasý, tekrar ergitilip döküm prosesinde kullanýlabilme ve yüksek enerji sönümleme kabiliyeti nitelikleri ile otomotiv sektöründe yaygýn olarak kullanýlan bir alüminyum alaþým türüdür. Alüminyumun boksit madeninden eldesi (birincil) sýrasýnda ortaya çýkan karbondioksit ve elektroliz iþleminde kullanýlan yüksek elektrik sarfiyatý sebebi ile, otomotiv sektöründe kullanýlan parçalardaki geri dönüþtürülmüþ alüminyum (ikincil) kullanýmý özellikle son yýllardaki enerji krizi sonrasýnda kritik bir önem arz eder hale gelmektedir. Otomotiv ana sanayi kuruluþlarýnýn talebi, mekanik dayaným standardýný korumak þartý ile ek ergitme koþullarýna maruz kalýp mekanik özellikleri olumsuz etkileyen oksit içeriðinin birincil kaynaklara kýyasla relatif olarak arttýðý ikincil alüminyum kaynaðý yüzdesinin döküm parçalarýnda artmasýdýr. Dökümhanelerin fire ve talaþ döngüsünden doðan kullanýcý öncesi ikincil kaynaklar ve parçanýn ana sanayiden kullanýcýya ulaþmasý sonrasý hurdaya ayrýlan ve tekrar dökümhanelere girdi olarak kullanýlan kullanýcý sonrasý ikincil kaynaklardan kullanýcý sonrasý kaynaklarýn üretim sürecine dahil edilmesi; ana sanayinin ana odaðý olan bir konu olmakta olup Ar-Ge çalýþmalarý bu alana aðýrlýklý olarak yönlendirilmiþtir. Bu çalýþmada, birincil ve tüketici sonrasý toplanýp tekrar ergitme sürecinden geçip külçe formuna getirilen ikincil külçeler laboratuvar þartlarýnda eþdeðer ergitme sürecinden geçirilerek ASTM B108 standartlarýnda tasarlanmýþ kalýba sabit metal ve kalýp sýcaklýðý ile dökülmüþ ve katýlaþan numuneler DIN EN ISO 6892-1 standardýnda çekme testine tabi tutulmuþtur. Minitab 20 yazýlýmýnda tamamlanan ANOVA analizi sonrasýnda, birincil ve ikincil A356 ile üretilmiþ numunelerin kopma dayanýmlarý arasýnda istatistiksel olarak anlamlý bir fark bulunmamakla beraber, akma dayanýmý, uzama ve tokluk dayanýmýný simgeleyen kalite indeksi verileri arasýnda kayda deðer bir fark gözlenmiþ ve inklüzyon ve mikroyapýda düzensizliði daha az içeren birincil A356 alaþýmýn genel mekanik dayanýmýnýn ikincil A356 ile üretilen numunelerden daha iyi olduðu ortaya konmuþtur. Benzer kompozisyondaki iki alaþýmýn gösterdiði farklý mekanik davranýþlardan yola çýkarak; ikincil alüminyum için özelleþtirilmiþ bir metal tretman prosesi gerektiði kanýtlanmýþtýr. ORCID NO: 0000-0003-4110-7341
Anahtar Kelimeler: A356 Alaþýmý, Ýkincil Alüminyum, ANOVA
|
