Teknolojinin geliþmesi ile otomotiv endüstrisi sürekli geliþim içerisindedir. Bu geliþim beraberinde araç güvenliði ve performansý konularýný öne çýkarmaktadýr. Fren balatalarý araç güvenliði ve performansýný etkileyen önemli bir bileþendir. Bu bileþen sürücü güvenliði için aracýn hýzýný kontrol etme ve durdurmak için kullanýlmaktadýr. Fren balatalarý, yüksek sýcaklýklara dayanýklý, korozyona, aþýnmaya ve sürtünmeye karþý dirençli kompozit malzemedir. Fren balatasý içerisinde bulunan malzemeler özelliklerine göre dört gruba ayrýlmaktadýr. Bunlar; sürtünme düzenleyici, destek malzemesi, dolgu malzemesi ve baðlayýcýdýr. Baðlayýcý; balata içerisinde bulunan malzemelerin birbirlerine baðlanmasý için kullanýlan malzemedir. Baðlayýcý olarak genellikle fenol formaldehit reçine kullanýlmaktadýr. Balata, pres anýnda sýcaklýkla birlikte reçine kürlenmekte ve malzemeleri adezyon kuvvetiyle baðlamaktadýr. Reçinenin üretim anýnda kürlenme süresi otomasyon için önemli etkendir. Bu nedenle reçine kürleme süresinin azaltýldýðýnda endüstriyel üretimde ciddi süreler elde edilmesini saðlar. Buda üretim hacminin artýþýna imkan verir. Kürleme süresi azaltýlýrken ayný zamanda kürlemenin tam anlamýyla yapýlmasý önemlidir. Bu nedenle kürleme süresinin aþýrý azaltýlmasý, kürlemenin yetersiz olmasýna neden olabilir.
Bu çalýþma, Beþer Balatacýlýk A.Þ. bünyesinde gerçekleþtirilmiþtir. Mevcut üretimde fenol formaldehit reçineli balata içeriði referans alýnmýþ, ikinci balata içeriðinde baðlayýcý olarak kullanýlan fenol formaldehit reçine çýkarýlmýþ ve yerine hýzlý kürlenen reçine kullanýlmýþtýr. Balata üretiminde toz metalurji yöntemi olan sýcak pres kullanýlmýþtýr. Üretim esnasýnda balata 5, 10, 15 ve 100 saniye olmak üzere toplamda 130 saniye süre ile dört defa preslenmiþtir. Presleme esnasýnda gaz atýmý için 2 saniye süreli 3 defa gaz çýkýþý saðlanmýþtýr. Referans alýnan balata ise 6 defa pres ve 5 defa gaz alarak toplamda 180 saniye preslenmiþ, 10 saniye gaz çýkýþý saðlanmýþtýr. Pres sonrasý balatalar fýrýnlanmýþ ve fýrýnlama sonrasý yapýlan performans testleri sonucunda hýzlý kürlenen reçine içerikli balata sürtünme katsayýsýnýn 0,52, fenol formaldehit reçine içerikli balata sürtünme katsayýsýnýn 0,50 olduðu belirlenmiþtir. Yapýlan çalýþma sonucunda üretimde toplamda 54 saniye kazaným gerçekleþtirilmiþtir.
ORCID NO: 0009-0002-3265-8088
Anahtar Kelimeler: Fren balatasý, imalat, fenol formaldehit reçine, sürtünme, aþýnma
|
